علامت تقسیم ، باقیمانده و خارج قسمت در پایتون

تقسیم یکی از چهار عمل اصلی در ریاضی است. شما با استفاده از علامت / می‌توانید تقسیم را در پایتون انجام دهید. فراتر از تقسیم ساده، شما می‌توانید باقیمانده و خارج قسمت را نیز در پایتون محاسبه کنید که هر کدام هدف و کاربرد خاص خودشان را دارند. در این پست می‌خواهیم نحوه انجام تقسیم، محاسبه باقیمانده و خارج قسمت در پایتون را بررسی کرده و نکات و ترفندهایی برای افزایش مهارت برنامه‌نویسی پایتون ارائه کنیم. با ما همراه باشید…

علامت تقسیم در پایتون

همانطور که می‌دانید، تقسیم یکی از چهار عمل اصلی ریاضی است! بعید است پروژه‌ای را بخواهید انجام دهید و به یکی از این چهار عمل اصلی نیاز نداشته باشید. در این بخش می‌خواهیم علامت تقسیم در پایتون را به همراه چند نکته و مثال با هم مرور کنیم.

علامت تقسیم در پایتون علامت slash یا / است. مثلا برای تقسیم عدد 22 بر 3 کافی است بنویسید:

22/3

7.333333333333333

به همین ترتیب می‌توانید هر تقسیمی که دلتان بخواهد را انجام دهید. در ادامه چند نکته در مورد علامت تقسیم در پایتون خواهیم گفت.

نتیجه تقسیم در پایتون همیشه یک float است!

نتیجه تقسیم با علامت تقسیم / در پایتون، همیشه یک float یا عدد اعشاری است. حتی اگر مقسوم و مقسوم علیه عدد صحیح یا integer باشند. در بخش‌های بعدی با یک عملیات دیگر آشنا خواهید شد که فقط خارج قسمت را می‌دهد.

از پرانتز استفاده کنید!

همانطور که می‌دانید، برخی از عملگرها به دیگری تقدم دارند و جلوتر از بقیه اجرا می‌شوند. از این رو برای اینکه مطمئن شوید تقسیم شما درست انجام می‌شود، از پرانتز استفاده کنید. مثلا اگر بخواهید مجموع دو عدد 10 و 6 را بر 5 تقیسم کنید، نباید بنویسید:

10 + 6 / 5

چرا؟ چون علامت تقسیم به جمع در پایتون مقدم است، ابتدا 5 بر 6 تقسیم شده و سپس با 10 جمع می‌شود. یعنی نتیجه این عملیات به شکل زیر می‌شود:

11.2

برای اینکه به جواب درست برسید باید بنویسید:

(10 + 6) / 5

این جواب درست است. پس در صورت نیاز از پرانتز باید استفاده کنید.

تقسیم بر صفر در پایتون یا ZeroDivisionError

همانطور که می‌دانید، در ریاضیات تقسیم بر صفر تعریف نشده است. حال اگر تقسیم بر صفر در پایتون انجام گیرد، نتیجه چه خواهد بود؟ اگر در تقسیم بر صفر در پایتون رخ دهد، با خطا مواجه خواهید شد. عنوان این خطا ZeroDivisionError است. بیایید امتحان کنیم:

15 / 0

----> 1 15 / 0

ZeroDivisionError: division by zero

مشاهده می‌کنید که اجرای کد با خطا متوقف شده است.

این خطا در برخی مواقع نشان دهنده اشتباه در محاسبات یا کدنویسی است که باید مشکل ریشه‌یابی شود. اما ممکن است کد شما طوری نوشته شده باشد که گاهی تقسیم بر صفر اتفاق بیفتد و شما دلتان بخواهد کدتان تقسیم بر صفر را نادیده بگیر و از روی آن رد شود.

یک راه ساده که احتمالا به ذهن خیلی از شما ممکن است آمده باشد، استفاده از عبارات شرطی است. شما کافی است یک شرط بگذارید و بگویید اگر مخرج کسر غیرصفر بود کدها را اجرا کن. به این صورت:

numerator = 15
denominator = 0
if denominator!=0:
    result = numerator / denominator
else:
    print("Warning! Division by zero")

نتیجه اجرای این کد، به جای ارور، متنی است که ما در بخش else پرینت کردیم:

Warning! Division by zero

یک راه حرفه‌ای‌تر برای جلوگیری از وقوع ZeroDivisionError، استفاده از try-except است. ابتدا کد را می‌نویسم و بعد توضیحش می‌دهم:

numerator = 15
denominator = 0
try:
    result = numerator / denominator
except ZeroDivisionError:
    print("Warning! Division by zero")

در این روش از دو کلیدواژه try و except استفاده می‌شود. شما باید کد اصلی خود را در بخش try بنویسید. چنانچه در این کد خطایی رخ دهد (هر خطایی)، این خطا تادیده گرفته شده و کدهای بخش except اجرا می‌شود. دقت کنید این روش مختص ZeroDivisionError نیست و برای کنترل کردن هر خطایی می‌توان از آن استفاده کرد. خب، نتیجه اجرای کد بالا به صورت زیر خواهد بود:

Warning! Division by zero

باقیمانده در پایتون

یکی از ابزارهایی که زیاد هم در کدنویسی استفاده می‌شود، باقیمانده در پایتون است. مثلا فرض کنید از شما خواسته شده که تقسیم‌پذیری بر 2 را برای یک عدد بررسی کنید. می‌دانیم که اگر باقیمانده تقسیم عدد بر 2 برابر با صفر باشد، آن عدد بر 2 بخش‌پذیر است. خوب حالا چطور باید باقیمانده در پایتون را محاسبه کنیم؟ بسیار ساده! علامت باقیمانده در پایتون علامت درصد یا % است. مثلا برای اینکه باقیمانده تقسیم عدد 15 بر 7 را به دست بیاوریم، کافی است در پایتون بنویسیم:

15 % 7

1

مشاهده می‌کنید که پاسخ عدد 1 است. پس با استفاده از علامت % می‌توانید باقیمانده هر تقسیمی را در پایتون محاسبه کنید.

بررسی زوج یا فرد بودن یک عدد با استفاده از باقیمانده در پایتون

یکی از رایج‌ترین مثال‌هایی که در آن از باقیمانده در پایتون می‌توان استفاده کرد، همین بررسی زوج یا فرد بودن عدد است. مثلا از شما خواسته می‌شود که اگر num زوج است عبارت even و اگر فرد است عبارت odd در خروجی چاپ شود. همان‌طور که می‌دانید، باقیمانده تقسیم عدد زوج بر 2، صفر است. در مقابل، باقیمانده تقسیم عدد فرد بر 2، یک است. خب با این دانش، شما می‌توانید از باقیمانده در پایتون استفاده کرده و مساله را به این شکل حل کنید:

num = 6
if num%2 == 0:
    print('even')
else:
    print('odd')

به همین راحتی و با استفاده از علامت باقیمانده در پایتون می‌توانید این مثال را حل کنید.

تقسیم صحیح (Integer Division) در پایتون

منظور از تقسیم صحیح در پایتون در واقع همان خارج قسمت تقسیم است. فرض کنید عدد 14 را بر 5 تقسیم کرده‌ایم. نتیجه این تقسیم می‌شود 2.8. خروجی تقسیم صحیح در پایتون برای این دو عدد، 2 خواهد بود. یعنی قسمت صحیح را نگه می‌دارد و قسمت اعشاری را دور می‌اندازد. علامت تقسیم صحیح در پایتون // است:

14 // 5

2

خروجی تقسیم صحیح، int است. بیایید چک کنیم:

result = 14 // 5
type(result)

int

جمع‌بندی

در این پست علامت تقسیم ، باقیمانده و تقسیم صحیح در پایتون را بررسی کردیم. دیدیم علامت تقسیم در پایتون، /، علامت باقیمانده در پایتون، % و علامت تقسیم صحیح در پایتون، // است و برای هرکدام مثال آوردیم. این سه عملیات در پایتون بسیار استفاده می‌شوند، پس خوب یادشان بگیرید و اگر سوالی داشتید حتما در بخش کامنت‌ها مطرح کنید. همچنین پیشنهاد می‌کنم نگاهی به آموزش پایتون رایگان هوسم بیندازید.