عملگرها در پایتون

در این پست از آموزش رایگان پایتون می‌خواهیم عملگرها در پایتون را معرفی کنیم. ابتدا به عملگرهای جمع ، تفریق ، ضرب ، تقسیم ، خارج قسمت ، باقیمانده و توان در پایتون پرداخته می‌شود. سپس در بخش آخر به عملگرهای تخصیص یا انتساب در پایتون پرداخته می‌شود. نکات مهمی در این جلسه گفته شده است، از این جلسه به سادگی نگذرید. با هوسم همراه باشید…

عملگرهای ریاضی در پایتون

یکی از انواع عملگرها در پایتون ، عملگرهای ریاضی هستند. ابتدایی‌ترین عملیات ریاضی در هر زبان برنامه‌نویسی همان چهار عمل اصلی هستند. یعنی جمع، تفریق، ضرب و تقسیم. در این بخش ما نحوه انجام چهار عمل اصلی در پایتون را بررسی خواهیم کرد. علاوه بر این نحوه محاسبه باقیمانده و خارج قسمت تقسیم و توان را نیز بررسی کردیم. این مبحث بسیار ساده است و احتمالا شما همین الانش هم بر آن مسلط هستید. اما حوصله کنید و این بخش را مطالعه کنید. نکات ریزی گفته شده است که بد نیست بدانید!

عملگر جمع در پایتون

شاید ساده‌ترین عملگرها در پایتون همین جمع و تفریق باشند. جمع در پایتون با علامت + انجام می‌شود. مثلا برای جمع دو عدد 19 و 6 کافی است بنویسید:

19 + 6

این کد جمع در پایتون را انجام خواهد داد. اما اگر این کد را اجرا کنید خروجی نخواهید داشت. بنابراین برای اینکه خروجی هر عملیات چاپ شود، این به بعد آن را توسط print نمایش می‌دهیم:

print(19 + 6)

نتیجه این جمع در پایتون به شکل زیر خواهد بود:

25

توجه نتیجه جمع دو عدد صحیح (int) در پایتون، یک عدد صحیح خواهد بود.

جمع در پایتون برای متغیرها نیز از همین روش انجام می‌شود. برای جمع دو متغیر a و b که در ادامه تعریف می‌شوند خواهیم داشت:

a = 3.6
b = 7
print(a + b)

اجرای کد بالا، منجر به نتیجه زیر خواهد شد:

10.6

توجه نتیجه جمع یک عدد اعشاری (float) با هر عدد دیگری در پایتون، یک عدد اعشاری خواهد بود.

عملگر تفریق در پایتون

برای تفریق دو عدد کافی است از علامت – استفاده کنید. مثلا برای کم کردن عدد 6 از 19 کافی است بنویسید:

print(19 - 6)

با اجرای کد بالا خواهیم داشت:

13

توجه تفریق دو عدد صحیح، یک عدد صحیح خواهد بود.

برای تفریق متغیرها نیز به همین ترتیب می‌توان عمل کرد:

a = 3.6
b = 7
print(a - b)

کد بالا را اجرا کنید:

-3.4

مشاهده می‌کنید که نتیجه 3.4- است.

توجه نتیجه تفریق یک عدد اعشاری با هر عدد دیگری، یک عدد اعشاری است.

عملگر ضرب در پایتون

برای انجام ضرب در پایتون از علامت * استفاده می‌شود. برای ضرب دو عدد 19 و 6 کافی است بنویسید:

print(16 * 9)

نتیجه کد بالا عبارت است از:

114

توجه نتیجه ضرب دو عدد صحیح در پایتون، یک عدد صحیح خواهد بود.

ضرب در پایتون برای دو متغیر نیز به همین شکل انجام می‌شود:

a = 3.6
b = 7
c = a * b
print(c)

پس از اجرا خواهیم داشت:

25.2

توجه نتیجه ضرب عدد اعشاری در هر عددی، یک عدد اعشاری خواهد بود.

این هم از ضرب در پایتون، برویم سراغ عملگر تقسیم در پایتون.

عملگر تقسیم در پایتون

برای تقسیم دو عدد در پایتون از علامت / استفاده می‌شود. برای تقسیم عدد 19 بر 6 کافی است بنویسید:

print(19 / 6)

با اجرای کد بالا خواهیم داشت:

3.1666666666666665

توجه نتیجه تقسیم دو عدد، همیشه یک عدد اعشاری است.

برای تقسیم متغیرها هم به همین شکل عمل می‌کنیم:

a = 3.6
b = 7
c = b / 4
print(c)

1.75

محاسبه خارج قسمت در پایتون

برای محاسبه خارج قسمت تقسیم دو عدد در پایتون از علامت // استفاده می‌شود. مثلا برای محاسبه خارج قسمت تقسیم عدد 19 بر 6 کافی است بنویسید:

print(19 // 6)

با اجرای کد بالا خواهیم داشت:

3

توجه اگر مقسوم و مقسوم علیه هردو صحیح باشند، خارج قسمت هم یک عدد صحیح خواهد بود. در غیر اینصورت یک عدد اعشاری خواهد بود.

خارج قسمت تقسیم متغیر b بر a نیز به شکل مشابه محاسبه می‌شود:

a = 3.6
b = 7
print(b // a)

1

باقیمانده در پایتون

برای محاسبه باقیمانده در پایتون از علامت % استفاده می‌شود. برای محاسبه باقیمانده تقسیم عدد 19 بر 6 کافی است بنویسید:

print(19 % 6)

با اجرای کد بالا خواهیم داشت:

1

باقیمانده تقسیم متغیر b بر a چطور محاسبه می‌شود؟

a = 3.6
b = 7
print(b % a)

توجه اگر مقسوم و مقسوم علیه هردو صحیح باشند، خارج قسمت هم یک عدد صحیح خواهد بود. در غیر اینصورت یک عدد اعشاری خواهد بود.

محاسبه باقیمانده در پایتون را هم یاد گرفتید، در بخش بعدی به توان در پایتون خواهیم پرداخت.

توان در پایتون

برای به توان رساندن یک عدد در پایتون از علامت ** استفاده می‌شود. برای محاسبه 19 به توان 6 کافی است بنویسید:

print(19 ** 6)

با اجرای کد بالا خواهیم داشت:

47045881

شما حتی می‌توانید متغیر a را به توان b برسانید:

a = 3.6
b = 7
print(a ** b)

7836.416409600001

این از عملگرهای ریاضی در پایتون. استفاده از این عملگرها در پایتون اما یک نکته مهم دارد و آن هم تقدم عملگرها است. در بخش بعدی به این مبحث پرداخته شده است.

تقدم عملگرها در پایتون

تا اینجا ما عملگرهای ریاضی پایه را در پایتون معرفی کردیم. در این بخش می‌خواهیم به مبحث تقدم عملگرها بپردازیم. اما تقدم عملگرها به چه معنا است؟ تقدم عملگرها یعنی اینکه اگر یک عملیات پیچیده شامل چندین عملگر داشته باشیم، کدام عملیات اول انجام می‌شود؟ مثلا عبارت زیر را در نظر بگیرید:

23 / 4 ** 2 – 7 * (53 // 5)

نتیجه چنین عبارتی چه خواهد بود. برای دانستن نتیجه باید تقدم عملگرها را بدانید. یعنی بدانید که پایتون ابتدا کدام عملگر را محاسبه می‌کند. تقدم عملگرها در پایتون به شکل زیر است:

• پرانتز
• توان (**)
• ضرب (*)، تقسیم (/)، باقیمانده (%) و خارج قسمت (//)
• جمع (+) و تفریق (-)

پرانتز اول از همه محاسبه خواهد شد. سپس توان انجام می‌شود. بعد از توان اولویت با ضرب، تقسیم، باقیمانده و خارج قسمت است. در آخر هم جمع و تفریق محاسبه می‌شوند. پس در عبارتی که ذکر کردیم، پایتون ابتدا پرانتز را محاسبه می‌کند. نتیجه عبارت 5//53 می‌شود 10. بعد توان محاسبه می‌شود. نتیجه 2**4 می‌شود 16. عبارت به این شکل ساده می‌شود:

23 / 16 – 7 * 10

حالا نوبت به ضرب و تقسیم است:

1.4375 – 70 = -68.5625

عملگرهای انتساب در پایتون

عملگرهای انتساب در پایتون به عملگرهایی گفته می‌شود که مقداری را به یک متغیر اختصاص می‌دهند. شاید فکر می‌کنید که « خب مگر مساوی عملگر تخصیص نبود؟ پس دیگر عملگرهای تخصیص چه معنی دارد؟ مگر ما چندتا عملگر تخصیص داریم؟!». در بخش اول کاملا حق با شماست. مساوی یک عملگر تخصیص است. اما لازم است بدانید که در پایتون چندین عملگر تخصیص وجود دارد! در ادامه با یک مثال عملکرد این عملگرها را تشریح خواهیم کرد.

فرض کنید متغیری دارید به نام a که مقدارش 20 است. حالا از شما خواسته شده که 3 واحد به a اضافه کنید. شما چکار می‌کنید؟ احتمالا می‌نویسید:

a = a + 3

به این ترتیب شما 3 واحد به a اضافه کردید و نتیجه را در خود a ذخیره کردید. خب باید بگویم اصلا نیاز به این کار نیست! زیرا پایتون یک عملگر تخصیص مخصوص این کار دارد. علاوه‌بر این، پایتون برای همه عملگرهایی که در بخش قبل معرفی کردیم هم یک عملگر تخصیص دارد.

a = a – 3

a = a * 3

a = a / 3

a = a // 3

a = a % 3

پایتون برای همه عبارات بالا یک عملگر تخصیص مخصوص دارد! در بخش بعدی از جلسه «عملگرها در پایتون» این عملگرها را معرفی خواهیم کرد…

عملگر =+ در پایتون

متغیری به نام sum و با مقدار 2 دارید. از شما خواسته شده که 5 واحد به این متغیر اضافه کنید. شما می‌توانید با استفاده از عملگر =+ در پایتون این کار را انجام دهید:

sum = 2
sum += 5
print(sum)

نتیجه اجرای کد بالا به شکل زیر است:

7

به راحتی توانستیم 5 واحد به sum اضافه کنیم. نتیجه عبارت sum += 5 و sum = sum + 5 یکی هستند! استفاده از علامت +=، از دو بار نوشتن متغیر sum جلوگیری می‌کند. در واقع یک راه میان‌بر است.

توجه توجه!!! دقت کنید که اول علامت + نوشته شده و بعد علامت = نوشته می‌شود: =+. اگر احیانا بنویسید sum =+ 5 در واقع به پایتون گفتید sum را برابر با 5+ قرار بده!! پس در نوشتن این عملگر دقت کنید.

در بخش بعدی از جلسه «عملگرها در پایتون» به عملگر =- خواهیم پرداخت.

عملگر =- در پایتون

می‌توان با کمک عملگر =- در پایتون، یک مقدار را از یک متغیر کم کرد. متغیری به نام diff با مقدار 5 داریم. از ما خواسته شده که 3 تا از این متغیر کم کنیم. در این صورت کافی است بنویسیم:

diff = 5
diff -= 3
print(diff)

2

مشاهده می‌کنید که نتیجه 2 است. یعنی 3 واحد از متغیر diff کم شده و در همان متغیر diff ذخیره شده است. در بخش بعدی از جلسه «عملگرها در پایتون» به عملگر =* خواهیم پرداخت.

عملگر =* در پایتون

متغیری به نام mul با مقدار 6 داریم. از ما خواسته شده که مقدار mul دوبرابر شود. با کمک عملگر =* می‌توان نوشت:

mul = 6
mul *= 2
print(mul)

12

مشاهده می‌کنید که نتیجه 12 شد. متغیر mul دوبرابر شد، دقیقا همان چیزی که می‌خواستیم! در بخش بعدی از جلسه «عملگرها در پایتون» به عملگر =/ خواهیم پرداخت.

عملگر =/ در پایتون

برای تقسیم هم یک عملگر تخصیص وجود دارد. عملگر تخصیصی که برای تقسیم وجود دارد =/ است. متغیری با نام div و با مقدار 7 داریم که می‌خواهیم مقدارش نصف شود! برای این کار با استفاده از عملگر =/ در پایتون می‌توان نوشت:

div = 7
div /= 2
print(div)

3.5

مشاهده می‌کنید که با علامت =/ متغیر div را نصف کردیم! در بخش بعدی از جلسه «عملگرها در پایتون» به عملگر =// خواهیم پرداخت.

عملگر =// در پایتون

با استفاده از علامت =// در پایتون می‌توان خارج قسمتِ تقسیم متغیر بر یک عدد را به دست آورده و دوباره در همان متغیر ذخیره کنیم:

f_div = 8
f_div //= 3
print(f_div)

2

مشاهده می‌کنید که متغیر f_div را بر 3 تقسیم کردیم. خارج قسمت این تقسیم برابر با 2 است، درست؟ با پرینت f_div مشاهده می‌کنید که برابر با عدد 2 شده است.

عملگر =% در پایتون

باقیمانده تقسیم متغیر بر عدد را می‌توان با کمک علامت =% در همان متغیر ذخیره کرد:

rem = 7
rem %= 4
print(rem)

3

متغیر rem برابر با 7 بود. باقیمانده تقسیم متغیر rem بر عدد 4، می‌شود 3، درست است؟ مشاهده می‌کنید که عدد 3 در متغیر rem ذخیره شده است!

عملگر =** در پایتون [ عملگرها در پایتون ]

برای توان هم عملگر تخصیص وجود دارد! به کمک عملگر =** می‌توان این کار را انجام داد. مثلا اگر بخواهید متغیری به نام pow را به توان 2 برسانید، کافی است بنویسید:

pow = 8
pow **= 2
print(pow)

64

مشاهده می‌کنید که مقدار pow به توان 2 رسیده است!

num1 = 23
num2 = 9
num1 **= num2
print(num1)
num1 += num2
print(num1)
num1 -= num2
print(num1)
num1 /= num2
print(num1)
num1 //= num2
print(num1)
num1 %= num2
print(num1)

1801152661463
1801152661472
1801152661463
200128073495.8889
22236452610.0
6.0

دریافت PDF جلسه اول

برای دریافت pdf این جلسه، لطفا ایمیل خود را در باکس زیر وارد کرده و روی دکمه «دریافت pdf» کلیک کنید.

جمع‌بندی جلسه عملگرها در پایتون

در این پست ما به معرفی عملگرها در پایتون پرداختیم. عملگرهای ریاضی در پایتون و عملگرهای تخصیص در پایتون بررسی شدند. سوالات، نظرات و پیشنهادهای خود را در کامنت‌ها با ما درمیان بگذارید. تیم ما سعی می‌کند در اسرع وقت به کامنت‌های شما پاسخ دهد. امیدوارم این آموزش مورد توجه شما قرار گرفته باشد.